Poradnik o IKE

Dla kogo przeznaczone są IKE?

Na indywidualnych kontach emerytalnych mogą oszczędzać osoby fizyczne już od 16 roku życia. Jednak do osiągnięcia przez nie pełnoletności ograniczeniom podlega wysokość gromadzonych środków (do wysokości uzyskanych dochodów). Oszczędzanie w tej formie możliwe jest jedynie w latach, w których osoby małoletnie osiągnęły przychody na podstawie umowy o pracę. Po osiągnięciu pełnoletności ograniczenia te znikają. IKE są formą oszczędzania indywidualnego, dlatego nie ma tutaj możliwości gromadzenia środków na przykład wspólnie z małżonkiem. Pieniądze uzyskane w ramach IKE podlegają dziedziczeniu. Każdy oszczędzający może posiadać tylko jedno indywidualne konto emerytalne, a wypłata środków w całości lub części blokuje ponowne korzystanie z przywileju zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych.

Limity IKE

W każdym roku kalendarzowym na IKE można zgromadzić maksymalnie trzykrotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok. Limit IKE obowiązujący w danym roku nie może być niższy od obowiązującego w roku poprzednim. Osoby w przedziale wiekowym 16-18 lat objęte są innymi ograniczeniami. Mianowicie wpłaty mogą dokonać jedynie w roku kalendarzowym, w którym uzyskały dochody w ramach umowy o pracę i tylko do ich wysokości.

Wpłat na indywidualne konto emerytalne można dokonywać jedynie w formie pieniężnej. Wyjątek stanowią konta założone w domach maklerskich, jeśli deponujący zaznaczy, iż wkładu będzie dokonywał w formie papierów wartościowych.

IKE- jakie daje profity?

Indywidualne konta emerytalne charakteryzują się możliwością założenia w 5 różnych formach. To od oszczędzającego zależy wybór jednej z nich. Możemy skorzystać z bardziej ostrożnych lub ryzykownych wersji, które dają szansę na maksymalizację zysku. W czasie oszczędzania możliwa jest zmiana instytucji finansowej. Oszczędności zgromadzone w ramach indywidualnych kont emerytalnych zwolnione są z 19% podatku od zysków kapitałowych.

Jak założyć IKE?

Umowę odnośnie IKE można podpisać z pięcioma różnymi instytucjami finansowymi. Należą do nich podmioty prowadzące działalność maklerską, fundusze inwestycyjne otwarte lub specjalistyczne fundusze otwarte, zakłady ubezpieczeń na życie, banki, dobrowolne fundusze emerytalne oraz podmioty prowadzące działalność maklerską. Wszystko zależy od tego na jaki rodzaj ryzyka zgadzają się posiadacze IKE. W trakcie oszczędzania możliwe jest zmienienie instytucji finansowej. Jednak przy przenoszeniu środków przez pierwsze 12 miesięcy od podpisania umowy należy liczyć się z koniecznością uiszczenia opłaty za taką usługę (choć niekoniecznie). Po tym czasie usługa taka staje się bezpłatna. Wyjątek stanowią domy maklerskie, gdzie zapłacić możemy za transfer papierów wartościowych.

IKE w instytucjach finansowych- czym się różnią?

1. IKE w zakładzie ubezpieczeń

Jest to najbardziej popularna forma zakładania IKE w Polsce, jednak klienci inwestują tutaj najmniej. Spowodowane może być to sprzedażą pakietową IKE razem z ubezpieczeniami na życie i dożycie. Klienci często nie są świadomi tego, co dokładnie kupili. Wpłata zasila w całości ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy. Umowa zawiera postanowienie mówiące, jaka część składki przeznaczona zostanie na IKE, a jaka na ubezpieczenie. W przypadku chęci zmiany instytucji finansowej, dokonuje się transferu środków z IKE z możliwością kontynuowania samej ochrony ubezpieczeniowej.

2. IKE w banku

Ten rodzaj umowy przybiera charakter rachunku oszczędnościowego. IKE można założyć jedynie w banku krajowym. Kiedy zdecydujemy się na wypłatę środków, bądź ich transfer ustawa gwarantuje wypłatę lub przeniesienie również należnych odsetek. Dzięki temu zapisowi niezadowoleni klienci banku mogą swobodnie podejmować decyzję o zamianie instytucji finansowej bez narażania się na stratę uzyskanych do tej pory profitów.

3. IKE w domach maklerskich oraz bankach prowadzących działalność maklerską

Ustawa umożliwia osobom posiadającym rachunki w tego typu instytucjach na gromadzenie środków IKE w ramach dotychczasowych umów. Zgodnie z ustawą z roku 2005 o obrocie instrumentami finansowymi klienci mogą inwestować w papiery wartościowe zmaterializowane.

4. IKE w otwartym funduszu inwestycyjnym

Umowa w takiej formie daje możliwość inwestowania w różne fundusze inwestycyjne prowadzone przez jedno towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Wpłaty dokonane w sumie na wszystkie fundusze w ciągu roku nie mogą przekroczyć kwoty ustawowej. Takie rozwiązanie ma na celu zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego, poprzez różnorodne formy lokowania środków. Transfer zgromadzonych pieniędzy na inną formę oszczędzania gwarantuje przelanie środków wraz z profitami, bez konieczności opłaty podatku Belki (jednak tylko do wysokości środków w ramach indywidualnego konta emerytalnego).

5. IKE w dobrowolnym funduszu emerytalnym

Rachunek IKE w funduszu emerytalnym prowadzony jest przez Powszechne Towarzystwo Emerytalne PTE. To ono decyduje o przeprowadzonych inwestycjach, a oszczędzający nie ma prawa ingerencji. Może jedynie obserwować wyniki działań PTE.

Transfer środków z IKE do instytucji finansowych

Transferu środków z IKE do innych instytucji finansowych lub PPE (pracowniczych programów emerytalnych) można dokonać tylko w całości. Wyjątek stanowią fundusze z tej samej rodziny funduszy inwestycyjnych oraz środki uzyskane w postępowaniu likwidacyjnym bądź upadłościowym. Przeniesienia można dokonać w każdym momencie, jednak w przypadku skorzystania z takiej opcji w ciągu 12 miesięcy od podpisania umowy, możemy zostać obciążeni dodatkowymi opłatami (w zależności od zapisów umowy).

Istnieje opcja przeniesienia środków z PPE do IKE i odwrotnie. Także, gdy oszczędzający zrezygnuje z pracy może dokonać takiej operacji. Transfery w tym wypadku zwolnione są z podatku od zysków kapitałowych.

Jeżeli oszczędzający zdecyduje się przenieść środki do zakładu ubezpieczeń na życie, pieniądze zostaną przekazane na ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy. Zakład ubezpieczeń nie może pobierać środków przekazanych w ten sposób na pokrycie kosztów prowadzenia umowy ubezpieczeniowej lub na składki na ochronę ubezpieczeniową.

W jaki sposób przetransferować środki?

W pierwszej kolejności należy podpisać umowę z nową instytucją finansową zajmującą się prowadzeniem IKE, o przeniesienie do niej środków. Następnie dokument należy przedłożyć w obecnej instytucji razem z wnioskiem o transfer. Od tego czasu w ciągu 14 dni środki muszą zostać przeniesione. Zasada ta dotyczy również transferu z pracowniczego programu emerytalnego PPE.

Kiedy można wypłacić środki z IKE?

Aby nie utracić profitów płynących z Indywidualnych Kont Emerytalnych środki na nich zgromadzone można wypłacić dopiero po 60 lub 55 roku życia (w przypadku osób nabywających wcześniej prawo do emerytury). Oszczędzający zobowiązany jest przedstawić decyzję organu rentownego o nabyciu takiego prawa. Wypłaty można dokonać jednorazowo lub w postaci comiesięcznych świadczeń. W przypadku wypłat ratalnych pierwsza z nich będzie dokonana w ciągu 14 dni od chwili złożenia wniosku przez oszczędzającego bądź uprawnionego. Do zwolnienia z podatku Belki uprawnione są osoby, które poza kryterium wiekowym spełniły jeden z następujących wymogów:

  • dokonywały wpłat na IKE przez co najmniej 5 lat kalendarzowych,
  • na co najmniej 5 lat przed złożeniem wniosku o wypłatę dokonały wpłaty przynajmniej 50% wartości środków zgromadzonych na koncie.

W każdej chwili istnieje możliwość wycofania części lub całości środków. Takie posunięcie przed osiągnięciem odpowiedniego wieku wiąże się z koniecznością uregulowania 19% podatku od zysków kapitałowych. IKE można założyć tylko raz, po dokonaniu wypłaty całości środków bądź pierwszej raty niemożliwe staje się ponowne oszczędzanie w ten sposób. W ustawie nie ma limitu wiekowego, w którym trzeba dokonać wypłaty.

Środki zgromadzone na IKE a śmierć oszczędzającego

Pieniądze zgromadzone na IKE podlegają dziedziczeniu. Po śmierci oszczędzającego otrzymają je osoby lub osoba wskazane w umowie, a w przypadku braku dyspozycji co do rozdysponowania środków- spadkobiercy. W przypadku umowy z towarzystwem ubezpieczeń przypadną zgodnie z zapisami w ogólnych warunkach ubezpieczeń. Pieniądze uzyskane w drodze spadku można przenieść na własne IKE, PPE lub wypłacić. Niezależnie, którą z opcji wybierzemy podlegają one zwolnieniu z podatku od spadku i darowizn oraz podatku od zysków kapitałowych.

W przypadku śmierci oszczędzającego, osoby uposażone zobowiązane są do dostarczenia do instytucji finansowej, w której podpisana była umowa o prowadzenie IKE, aktu zgonu oszczędzającego, wniosku o dokonanie wypłaty oraz dokumentu potwierdzającego tożsamość uprawnionego. Gdy prawo do spadku zostało nabyte w drodze sądowej należy dostarczyć postanowienie sądu oraz zgodne oświadczenie wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków lub orzeczenie sądowe w tej sprawie. Należy także dostarczyć dokumenty potwierdzające tożsamość spadkobiercy lub spadkobierców, gdy jest ich więcej.